femte vegg

Femte vegg er eit uttrykk som viser til det femte laget med stokkar i ein gamal tømmervegg. Enten den femte stokken eller området under den femte stokken.

I retteleg gamle stover kunne stokkane vere tjukke, så eit godt stykke opp på veggen var det i alle fall. Takhøgda i gamle hus var også lågare enn standarden er idag. Utrykket er mest kjend i skjemtesongen "Truls med bogen" som skal vere rett så gamal. I den songen heiter det at Truls slengde kongen opp på femte vegg. Det høyrest i utgangspunktet ut som ein kortvaksen konge eller tjukke stokkelag.

Å Truls han tente i kongens gård
i femten vintrar, i femten vår'.
"Gi meg løn!" sa Truls med bogen.

"Nei, inga løn har no du fortent,
mi beste børse har du bortskjemt."
"Si du det!" sa Truls med bogen.

"Å alle mine hestar har du sprengt,
og stalldøra har du mot meg stengt!"
"Gi meg løn!" sa Truls med bogen.

Truls tok opp ein pengepung,
og dreiv til kongen midt i munn.
"Kyss den!" sa Truls med bogen.

Truls tok kongen i hår og skjegg,
og slengde han opp på femte vegg.
"Sit du der!" sa Truls med bogen.

"Å kjære min Truls, du spar mitt liv,
mitt halve rike skal eg deg gi."
"Kom med det!" sa Truls med bogen.

Det er folk som den dag i dag kan seie : "Då vart eg så sinna at eg kasta det i femte vegg." Altså for å få ut frustrasjon eller sinne. Vidare brukar ein å "skvette vatn på femte vegg" eller å "bære vatn til femte vegg". Som tyder å vaske opp til det femte stokkelaget på veggen.

I dei siste åra har ein meir metafysisk omgang med uttrykket vakse fram. Ein referer til taket i eit rom som den femte veggen, Ein skiljevegg kan bli kalla den femte veggen. Eller kunstnarar eller arkitektar kan kalle dekor eller måleri på ein vegg for den femte veggen.