Hokuspokus

Handhelsar du på ein god tryllekunstnar nokon gong, bør du kanskje telje fingrane dine etterpå. Aldri godt å vite kva han kan finne på. Magikarar, tryllekunstnarar, taskenspelarar, vismenn, sjamanar, medisinmenn eller orakel, alle kulturar og folkeslag har hatt sine åndemanarar. Dei fleste idag er klår over at ein tryllekunstnar ikkje innehar magiske evner. At han berre er fingerferdig, god til å palmere objekt og til å få oss til å fokusere på feil område. For å setje ein eigen spiss på det heile har han ei verktøykasse med trylleformlar, som får oss lettare inn i transen. "Simsalabim" er eitt vanleg trylleord og "Hokus pokus" (gjerne med filiokus i tillegg) eitt anna.

Rim og bokstavrim som kling framand og suggererande er tingen. Vi får ei kjensle av 1001 natt og ånder i lampar. Av nyare dato har vi Harry Potter-bøkene, som har henta mykje av stemninga frå tida rundt Kong Arthur og magikaren Merlin. Men kvifor seier tryllekunstnaren "Hokus Pokus Filiokus"?

Forklaringa ligg i det sakrale. "Det kjem nemleg frå den katolske kyrkja sin nattverdsliturgi. I forvandlingsaugeblinken når brødet går frå å vere brød til å bli Jesu kropp, ringer ein med ei bjelle og presten seier; «Hoc est corpus Christi!», som på norsk tyder «dette er Kristi kropp!»." (frå wikipedia) Filiokus kan vere ei vridning av "filii corpus" (sonen sin lekam). Så lenge liturgien var på latin i kyrkja var det vanskelig for mange å få med seg kva som vart sagt og kva det tydde. Å gjere vin til blod og brød til kjøt inneheld jo også ein viss form for magi.

Simsalabim eller Sim sala bim har ein liknande forklaring. "Det kan vera avleidd av det arabiske «bismillah», 'i namnet åt Gud', som gjerne blir sagt av muslimar. Ein kan tenka seg at orda, framført av teknologisk og vitskaplege overlegne muslimar i mellomalderen, framstod som trollmenn for andre europearar." (frå wikipedia)

Til slutt kjem Abra Kadabra. Det kjem kanskje helst frå arameisk (abra kedabra) og tyder "eg skapar når eg snakkar". For å kome attende til Harry Potter kan ein nemne at dødsformelen (killing formula) i desse bøkene er det arameiske "avada kedavra", som tyder «eg øydelegg når eg talar», altså det motsette av abra kedabra. Det skal også seiast at nokre av desse tolkingane er omstridde eller uklåre.